Właściwe oświetlenie jest gwarantem prawidłowej oceny produktu. Dzięki niemu możemy na przykład zaakceptować surowce podczas audytu nowego dostawcy bez żadnych wątpliwości. Natomiast w wewnętrznych sprawach prowadzenia działalności możemy mieć pewność, że kontrola jakości jest poprawnie prowadzona. Oznacza to prawidłowe postrzeganie i sprawne rozpoznawanie różnic nie tylko barwy, ale na przykład struktury powierzchni dla wyrobów piekarniczych, jego porowatość, połysk, czy kwestie dekoracji na wypiekach cukierniczych. Ocena wzrokowa jest wykonywana w danym miejscu i w określonym czasie. Wynikiem oceny będzie zatem precyzyjny opis koloru.
To od oświetlenia zależy ile szczegółów związanych z wyglądem dostrzeżemy podczas oceny. Dlatego w celu osiągnięcia wysokiej precyzji potrzebujemy odpowiedniego oświetlenia i warunków otoczenia. Oprócz tego, odpowiedniej kondycji osoby dokonującej oceny. W tej ostatniej kwestii to również właściwe światło może pomóc i podtrzymać dobre samopoczucie.
Jakie powinno być właściwe oświetlenie i warunki otoczenia
Generalnie, projektowanie oświetlenia należy zlecić wyspecjalizowanej firmie. Jest to dokonywane na etapie budowy nowego budynku. Projektanci dokładnie zbierają wszystkie potrzeby przyszłych użytkowników i na tej podstawie określają wymagania z uwzględnieniem kryteriów. Nie wchodząc w szczegóły, bo jest to zakres dotyczący projektu dużej części inwestycji budowalnej należy skupić się na części związanej z miejscem gdzie występuje ocena wzrokowa i ona ma decydujący wpływ za akceptację zleceń produkcyjnych. Właściwe oświetlenie do realizacji kontroli jakości daje odpowiednią wydolność wzrokową i zapewnia wygodę widzenia. Do przygotowania właściwego stanowiska możemy czerpać z doświadczenia specjalistów w tej dziedzinie, które zostały określone w normie dotyczącej miejsc pracy. Przede wszystkim potrzebujemy odpowiedniej ilości światła. To właśnie natężenie oświetlenia w polu pracy ma zapewnić zdolność rozróżniania szczegółów, ergonomię i wygodę widzenia. Dobrze, aby w polu, na którym znajdują się wzorce surowców i produktów ocenianych było natężenie o wartości 500 lux. Jeśli jest możliwość to warto zastosować stopniowanie na 750, a zalecane jest 1000 luxów. Taka zmiana o 50% z doświadczenia naukowców potwierdza zauważalną różnicę w subiektywnym odczuciu zmian bodźca świetlnego. Kolejną kwestią jest rozkład luminancji w polu widzenia, który wpływa na adaptację wzroku. Projektując otoczenie do oceny kontroli jakości należy dążyć do wyrównanego rozkładu luminancji w otoczeniu. Oznacza to, że nie można stosować kontrastów i zbyt niskiej luminancji. Wszystko po to, aby zapobiec monotonnemu otoczeniu bez stymulacji. Następnym kryterium rozpatrywanym podczas aranżowania miejsca do prawidłowej oceny wzrokowej jest barwa światła. To ona sprawia, że jedne przedmioty wydają nam się bledsze, a drugie bardziej nasycone. Najczęściej w opisach możemy spotkać się z nazewnictwem chłodna biała lub ciepła biała. We własnych działaniach kontrolnych warto zamienić opis słowny na liczbowy. Dzięki temu mamy miarodajne możliwości weryfikowania stanu oświetlenia. Oznacza to zgodnie z nomenklaturą 2700K dla barwy określanej mianem ciepłej i 4000K dla barwy chłodnej. Natomiast w celu osiągniecia miarodajnych korzyści w ocenie koloru warto zainstalować źródła światła zgodnych z wymogami Międzynarodowej Komisji Oświetleniowej (CIE). Oznacza to, że odpowiednim iluminantem będzie D65 – czyli źródło światła o barwie 6504K. Kolejnym kryterium otrzymania prawidłowego miejsca do oceny wzrokowej jest kwestia współczynników oddawania barw. Otóż Międzynarodowa Komisja Oświetleniowa (CIE) określiła test w jaki sposób można sprawdzać stopień wiarygodności oświetlenia poprzez określenie stopnia prawidłowego przedstawienia barwy w danym oświetleniu. Obecnie oferowane urządzenia pomiarowe mają taką opcję. Właściwości oddawania barw charakteryzowane są poprzez konkretne współczynniki od R1 do R15. Każdy z nich przedstawia informacje o oddawaniu konkretnej barwy. Maksymalna wartość wynosi 100 i oznacza perfekcyjne przedstawienie danej barwy.
Zapewne, tylko po takim wstępnym zapoznaniu się z wymaganiami oświetlenia pojawi się pytanie – czy tylko na etapie projektu nowej inwestycji są ważne parametry oświetlenia – ilość światła , jej barwa, równomierność luminancji wnętrza i oddawanie oświetlanych barw? Odpowiedź jest prosta – na etapie i po etapie – czyli w czasie użytkowania. Parametry te należy regularnie sprawdzać i mieć możliwość wprowadzania korekt. To jest możliwe tylko wtedy, gdy mamy do dyspozycji urządzenie do pomiarów parametrów oświetlenia.
Dlaczego potrzebuję właściwego światła
Komercyjnym przykładem istoty tematu prawidłowego oświetlenia mogą być badania sensoryczne. Dają możliwość weryfikacji stabilności produktu. Dzięki nim można sprawdzać również czy reakcje konsumentów będą zbieżne z założeniami i modyfikacjami zarówno produktu jak
i opakowania. Stanowią istotną część branży spożywczej. Są potrzebne dla realizacji celów testowania żywności, zapewnienia jej bezpieczeństwa i jakości. Dlatego takie badania zleca się wyspecjalizowanym firmom. A te inwestycją w odpowiednio przeszkolony personel.
Nic z tego, jeśli w pomieszczeniu sensorycznym podczas przeprowadzania oceny będzie nieodpowiednie lub nie sprawdzone oświetlenie. Dlatego tego typu badania są podparte normą ISO 8589. Tym bardziej, że prace takie są również związane z zastosowanie odpowiednich filtrów świetlnych, które mają wywołać określone zadania podczas badań.
W jaki sposób sprawdzać oświetlenie. Czyli o urządzeniach pomiarowych
Dobrym przykładem urządzenia, które służy do regularnego sprawdzania stanu oświetlenia jest miernik Konica Minolta CL-70f, który jest lekki i poręczny. Parametry takie jak: natężenie oświetlenia, temperatura barwowa, współczynniki oddawania barw, dominująca długość fali czy ∆uv można mierzyć i kontrolować właśnie tym urządzeniem. Posiada obrotową głowicę, która pozwala w prosty i intuicyjny sposób skierować sensor, tak by zmierzyć prawidłowo parametry w określonej płaszczyźnie. Posiada dotykowy wyświetlacz i pamięć pomiarową. Przycisk do wykonania pomiaru znajduje się z boku urządzenia co sprawia, że trzymając urządzenie w jednej dłoni od razu mamy ją przygotowaną do wykonania pomiaru. Przez to odznacza się świetną ergonomią pracy i jednocześnie jest to niezwykle ułatwiający aspekt konstrukcji urządzenia podczas wykonywania pomiarów. Dodatkowo zmierzone dane możemy przesłać do komputera i archiwizować je w popularnym arkuszu Excel. Dla bardziej wymagających zadań Konica Minolta oferuje urządzenie CL-500A. Jest to przenośny spektrofotometr, który mierzy widmo, dominującą długość fali, czystość wzbudzenia i parametry związane z barwą i ilością światła takie jak natężenie oświetlenia i wszystkie współczynniki oddawania barw od R1 do R15. Jest wyposażony w program komputerowy do pracy w arkuszu Excel, który usprawnia i porządkuje prace związane z przechowywaniem danych. Urządzenie posiada pamięć pomiarową i możliwość pobierania tych danych. Ponadto, zaletą tego urządzenia jest możliwość pracy przez komputer.
Dzięki takim urządzeniom można realizować zadania związane ze sprawdzaniem indywidualnego oświetlenia jak również w celu mierzenia oświetlenia tam gdzie produkty są oferowane – na wystawach, półkach sklepowych, lodówkach, zamrażarkach, placówkach franczyzowych, wszędzie tam, gdzie produkty są przygotowywane i następnie serwowane klientom. Dotyczy to również hoteli, fast food’ów czy stacji paliw. Te wszystkie wyżej wymienione zadania są propozycją dla przeprowadzania wnikliwych badań wyglądu produktów w różnych środowiskach.
Ponadto dzięki holistycznym rozwiązaniom Konica Minolta można wykorzystywać zmierzone światło do pomiarów związanych z kontrolą na spektrofotometrach odbiciowych i w świetle przechodzącym. Wszystko po to, by móc wyrażać już zmierzoną barwę produktów w określonym świetle. Są to już zaawansowane możliwości kontroli nie tylko wyglądu, ale otoczenia i barwy produktów.
Gotowe rozwiązania czyli kabiny oświetleniowe
Mając na uwadze cechy światła warto pamiętać, aby mieć kontrolę nad tego typu kwestiami. Oznacza to, że finalnie wzrokowo w polu oceny widzimy światło, które jest wpływem oświetlenia tego przez okno z tym sztucznym – najczęściej z sufitu. W celu wyeliminowania takich sytuacji można zainwestować w gotowe rozwiązania świetlne. Przykładem są kabiny z oferty Konica Minolta. Są wyposażone w źródła LED, które oferują sprawdzone standardy jak zapewnienie wszystkich cech źródła na równomiernym poziomie. Jak wygląda taka kabina? Jest to zestaw źródeł światła, które oświetlają sprawdzane przedmioty z góry i są obudowane 3 ściankami. Są również dostępne rozwiązania w formie wiszącej przymocowanej do sufitu, bez bocznych ścian. Popularną wielkością kabiny stosowaną do oceny wzrokowej jest ta o rozmiarach 38 x 36 x 68 cm. Posiada ona 4 źródła światła, tak by sprawdzać przedmiot z tym wzorcowym w świetle naturalnym dziennym, o barwie odpowiadającej światła żarowego czy świetlówki. Przełączanie na inne oświetlenie znajduje się na przednim panelu kabiny, na którym można również zobaczyć licznik związany z czasem świecenia i możliwość ustawienia natężenia oświetlenia. Jeśli jest potrzeba oceny większym produktów to w ofercie Konica Minolta można znaleźć kabiny, w których gwarantowane pole oświetlenia wynosi 100 cm na 70 cm. Dzięki dodatkowemu programowi można skomunikować się z kabiną i wprowadzić ustawienia. Jednym z nich może być spersonalizowany typ światła. W celu zapewnienia powtarzalnych parametrów świecenia kabina jest wyposażona w licznik czasu świecenia i po wyzerowaniu należy przeprowadzić kalibrację całego zestawu źródeł światła. Takie podejście sprawia, że zawsze mamy zapewnione odpowiednie warunki do oceny wzrokowej. Ścianki kabiny są w kolorze szarym bez połysku, a to sprawia, że podczas oceny wzrok skupiony jest na sprawdzanym detalu z wzorcem i nie ma elementów rozpraszających, kontrastu i zbyt niskiej luminancji tła. Należy pamiętać, aby umiejscowić taką kabinę tam, gdzie jedynym źródłem oświetlenia będzie właśnie te z kabiny.
Drodzy Państwo, w celu bliższego zapoznania się z zaletami naszych rozwiązań zachęcamy do kontaktu z konsultantami, którzy zaprezentują urządzenie z możliwością testowania. Zarówno w naszym centrum pokazowym z dala od codziennych spraw firmowych, ale również możemy przyjechać do Państwa.
Konica Minolta
Sensing Europe B.V. Sp. z o.o.
Oddział w Polsce
ul. Skarbowców 23a, 53-025 Wrocław
Tel: +48 71 734 52 11 Fax: +48 71 734 52 10
E-mail: Info.Poland@seu.konicaminolta.eu
Web:www.konicaminolta.pl
Andrzej Wojtkowski