Redukowanie śladu węglowego to konieczność również w branży mięsnej

Z dr Marzeną Hunder-Kukier i Martyną Kajzerek z Fundacji Climate Strategies Poland rozmawia Katarzyna Salomon

 

Redukcja emisji gazów cieplarnianych w branży przetwórczej to wyzwanie, jednak działania proklimatyczne rozplanowane w czasie i traktowane jako proces nie mogą być pozbawione ambitnie zdefiniowanych celów. Temat wpływu produkcji zwierzęcej na środowisku jest bardzo szeroki, my w tej rozmowie chcielibyśmy się skupić na kontekście śladu węglowego, ale nie można pominąć tematu zużycia wody i przetwórstwa odpadów produkcyjnych w całościowej analizie wpływu produkcji zwierzęcej na środowisko. Produkcja zwierzęca, obejmująca chów i hodowlę zwierząt, jest w Polsce prowadzona w dwóch zasadniczych kierunkach: mleczarskim (chów bydła) oraz mięsnym (trzody chlewnej, drobiu, a także bydła). Rolnictwo, stanowiące dostawcę zarówno produktów zwierzęcych, jak i składników pasz dla zwierząt, ma złożony wpływ na emisje gazów cieplarnianych. Z jednej strony uprawy rolne wiążą się z koniecznością produkowania/składowania i aplikowania nawozów oraz przeprowadzania rozmaitych zabiegów rolnicznych (orka, bronowanie, siew itd), co powoduje emisje gazów cieplarnianych. Z drugiej strony uprawa roślin wiąże się z asymilacją związków azotu w roślinach. Chów i hodowla zwierząt powoduje emisje gazów cieplarnianych związane z oddychaniem zwierząt, fermentacją jelitową z przewodów pokarmowych przeżuwaczy. Emisje gazów cieplarnianych z produkcji zwierzęcej to nie tylko emisje gazów cieplarnianych z uprawy roślin i hodowli zwierząt. To także emisje GHG z przetwórstwa surowców rolniczych, transportu gotowych wyrobów mleczarskich albo mięsnych.

 

Występują znaczne różnice w wydajności i związanej z nią emisji gazów cieplarnianych zarówno w obrębie systemów inwentarskich jak i poza nimi. Trzoda chlewna oraz drób najwyższe emisje gazów cieplarnianych notuje z etapu przygotowania oraz transportu pasz, a także produkcji nawozów, przetwarzania produktów z upraw, prac polowych (jedna trzecia wszystkich emisji w cyklu życia wyrobów mięsnych z trzody chlewnej oraz drobiu2, 3). Najwyższe emisje w cyklu życia wyrobów z bydła przypadają na fermentację jelitową zwierząt4. Emisje z innych etapów zaprezentowano na wykresach.
Emisje gazów cieplarnianych zależą także od rodzaju zwierzęcia – najwyższe towarzyszą produktom z przeżuwaczy, podane w [kgCO2-eq/kg białka]: mięso bawole: 404, wołowina: 295; mięso małych przeżuwaczy: 201; mleko bydlęce: 87; wieprzowina: 55, jajka kurze: 31; mięso z kurczaka: 35.

 

 

Jakie są najważniejsze powody, dla których zakłady mięsne podejmują działania dotyczące ograniczania gazów cieplarnianych w produkcji zwierzęcej?
Coraz więcej firm, również z branży spożywczej i przetwórczej liczy ślad węglowy produktów i organizacji, pracuje nad strategiami redukcji. Widzimy to rosnące zainteresowanie na co dzień, w dyskusjach z partnerami. Powodów podejmowania takich działań jest wiele, z jednej strony zwiększa się presja regulacyjna na raportowanie w tym zakresie, z drugiej – coraz częściej oczekują go partnerzy biznesowi i odbiorcy produktów powstających w ramach łańcuchów dostaw, a także instytucje finansowe, czy inwestorzy. Coraz wyraźniej słyszalny jest też głos konsumentów i ich preferencje dla produktów ekologicznych, albo bardziej przyjaznych dla środowiska. Jednocześnie jednak głównym argumentem dla podejmowania działań redukcyjnych, którego nie można tracić z oczu powinna być chęć ograniczania zmiany klimatu i naszego wpływu na ocieplanie atmosfery. W tym kontekście zakłady mięsne muszą się zmierzyć z faktem, że dziś naukowcy rekomendują ograniczenie spożycia mięsa jako jeden z najskuteczniejszych sposobów na spowolnienie globalnego ocieplenia.
Na popularności będą zyskiwać zamienniki mięsa. Ten trend niewątpliwie wpłynie na całość branży, a jakość i ograniczanie emisyjności produktów będą dźwigniami budowania konkurencyjności. Szczegółowo opisujemy zarówno motywacje firm , kontekst regulacyjno-biznesowy, jak i ścieżki budowania strategii proklimatycznej firmy w przygotowanym przez nas raporcie „Lepiej późno niż później. Redukcja śladu węglowego a konkurencyjność klimatyczna polskich firm”

 

Jakie rozwiązania branża mięsna wdraża w walce o lepszy klimat?
Szukając dostępnych rozwiązań warto spojrzeć na liderów branży, wśród obszarów zmian można wskazać przykładowo: poprawę produktywności czy intensyfikację wykorzystania zasobów. Przykładowo, rozwiązania, które pozwoliły znacznie ograniczyć emisje GHG w cyklu życia wyrobów wieprzowych produkowanych przez firmę Goodvalley5:
– Kompleksowe podejście „od pola do plastra szynki”: uprawiają pola, produkują pasze, prowadzą chów trzody chlewnej i przygotowują produkty mięsne – co zapewnia im kontrolę na każdym etapie w całym łańcuchu produkcji wyrobów z wieprzowiny,
– Dostosowanie zabiegów rolniczych do jakości pól: opryski środkami ochrony roślin (pestycydy/herbicydy) dostosowane do jakości gleb i rodzaju prowadzonej uprawy;
– Ograniczenie transportu: własne lokalizacje rozmieszczone w niedalekiej odległości, optymalizacja tras maszyn rolniczych na polu,
– Własne nawozy organiczne: wykorzystywanie przefermentowanej w biogazowniach gnojowicy świńskiej od własnej trzody chlewnej-nawozy aplikowane powierzchniowo do gleby za pomocą węży;
– Pakowanie wyrobów własnych w „mono PET” (plastykowe opakowania wykonane w 100% z materiałów pochodzących z recyklingu – też nadają się w 100% recyklingu);

 

Przygotowując strategię redukcji trzeba pamiętać, że działania redukcyjne to proces. Warto go zaplanować ambitnie i realizować z determinacją, regularnie sprawdzając efekty i skuteczność wprowadzanych rozwiązań.

 

Literatura:

  1. Fundacja Climate Startegies Poland zajmuje się liczeniem śladu węglowego, budowaniem strategii emisji i edukacją klimatyczną dla firm i samorządów. www.climatestrategies.pl
  2. FAO Greenhouse gas emissions from pig and chicken supply. A global life cycle assessment. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), Rome
  3. FAO Greenhouse gas emissions from the dairy sector– A global life cycle assessment. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), Rome
  4. Opio, C., Gerber, P., Mottet, A., Falcucci, A., Tempio, G., MacLeod, M., Vellinga, T., Henderson, B. & Steinfeld, H. 2013. Greenhouse gas emissions from ruminant supply chains – A global life cycle assessment. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), Rome
  5. Goodvalley, Raport Zrównoważonego Rozwoju 2020 goodvalley_sustainability-report_wers4_01-07-2021.pdf