Mięso komórkowe jest wytwarzane poprzez hodowlę komórek in vitro. W 2013 roku powstał pierwszy burger, a następnie rozpoczęła się komercjalizacji tych produktów. Mięso in vitro wytwarzane jest z komórek zwierzęcych hodowlanych w pożywce wzrostowej w bioreaktorze.
Według danych zgromadzonych przez Good Food Institute w porównaniu ze zwierzętami hodowlanymi hodowla mięsa z komórek może:
– Ograniczyć wpływ mięsa na klimat nawet o 92%;
– Zmniejszyć zanieczyszczenie powietrza nawet o 94%;
– Zmniejszyć eksploatację powierzchni naszej planety do 90%.
Technika produkcji
Możemy wyróżnić dwie metody wytwarzania mięsa komórkowego. Pierwsza z nich to metoda rusztowań, nazywana inaczej „Scaffold-based technique”. Technika ta polega na wykorzystywaniu komórek macierzystych, które mogą lub pochodzą z różnych tkanek. Zasada tej techniki polega na namnażaniu na wspomnianym rusztowaniu embrionalnych mioblastów lub dorosłych komórek satelitarnych. Następnie komórki zasilane są odpowiednią pożywką w bioreaktorze. W taki sposób powstają miowłókna, które mogą być spożywane jako mięso.
Drugą metodą wytwarzania mięsa in vitro jest technika samoorganizacji, która nazywana jest także „Self-organizing technique”. Metoda ta polega na wyodrębnieniu eksplantatu z mięśnia zwierzęcia-dawcy, a następnie namnażaniu w pożywce.
Komórki macierzyste, które są wykorzystywane w badaniach pobierane są od zwierząt w rzeźni lub poprzez biopsję. Liczba pobranych komórek macierzystych za pomocą biopsji cienkoigłowej jest niewystraczająca do komercyjnej produkcji mięsa komórkowego. Rozwiązaniem jest pobieranie większej ilości tkanek, tym samym proces ten wiążę się z uśmiercaniem zwierząt. W zależności od rodzaju mięsa, proces ten trwa od 2 do 8 tygodni.
Mięso hodowlane w Singapurze
2 grudnia 2020 r. Singapur jako pierwszy kraj na świecie zatwierdził sprzedaż mięsa hodowlanego. Singapurska Agencja ds. Żywności zatwierdziła mięso in vitro uzyskane przez startup Eat Just z komórek kurczaka. Eat Just przez ponad dwa lata starał się o uzyskanie zgody Singapore Food Agency. Aby to zrobić, pomysłodawca musiał spełnić wymogi bezpieczeństwa żywności, a także przedstawić spójny proces produkcji kurczaka hodowanego z komórek pobranych od innego zwierzęcia.
Startup w swojej ofercie posiada także substytut jaja kurzego. Przed przystąpieniem do prac nad stworzeniem mięsa komórkowego, skorzystał ze wsparcia w ramach programu rządowego „30 by 30”. Program ten umożliwia zwiększenie lokalnej produkcji żywności.
Produkt charakteryzuje się wysoką zawartością białka, a także bogatym składem aminokwasowym, nieobecnością antybiotyków, a także wysokim poziomem bezpieczeństwa mikrobiologicznego.
Status prawny
We wrześniu 2021 r. Singapurska Agencja Żywności przyznała CMO Esco Aster licencję na produkcję mięsa hodowlanego do produkcji komercyjnej. Następnie w październiku tego samego roku Departament Rolnictwa USA ogłosił nagrodę w wysokości 10 milionów USD dla Tufts University na utworzenie Narodowego Instytutu Rolnictwa Komórkowego. Również w tym samym czasie Izraelski Urząd ds. Innowacji ogłosił nagrodę w wysokości równej 69 USD w utworzenie czterech nowych konsorcjów publiczno-prywatnych, w tym jednego ukierunkowanego na hodowlę mięsa komórkowego. W listopadzie otwarto produkcję mięsa hodowlanego Upside Food o powierzchni około 50 tys. m2. Z kolei w kwietniu ubiegłego roku rząd holenderski zainwestował kwotę 60 mln EUR w celu przyśpieszenia tworzenia ekosystemu wokół rolnictwa komórkowego. Następnie w październiku 2022 Mosa Meat ogłosił budowę kampusu zajmującego się hodowlą mięsa o powierzchni 77 m2.
Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r., termin „mięso” określa jadalne części zwierząt określonych poniżej:
– Domowych zwierząt kopytnych- bydła domowego, świń, owiec, kóz, hodowlanych zwierząt nieparzystokopytnych;
– Drobiu- ptactwa hodowlanego, w tym ptactwa nieuznawanego za domowe, lecz hodowanego w charakterze zwierząt domowych, z wykluczeniem ptaków bezgrzebieniowych;
– Zajęczaków- królików, zajęcy szaraków i przeżuwaczy;
– Zwierząt łownych- dzikich zwierząt kopytnych i zajęczaków oraz innych ssaków lądowych, łowionych do celów spożycia przez ludzi i uznawanych za zwierzęta łowne na mocy właściwego prawa danego Państwa Członkowskiego, w tym ssaki żyjące na terytoriach zamkniętych w warunkach zapewniających im swobodę, zbliżonych do warunków, w jakich żyją zwierzęta łowne oraz dzikie ptactwo łowione do celów spożycia przez ludzi;
– Drobnej zwierzyny łownej- dzikich ssaków lądowych żyjących na wolności w ich środowisku naturalnym;
– Grubej zwierzyny łownej- dzikich ssaków lądowych żyjących na wolności w ich środowisku naturalnym, które nie podlegają definicji drobnej zwierzyny łownej;
Z kolei zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 853/2004 parlamentu europejskiego i rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. „produkty mięsne” to produkty przetworzone, uzyskane w wyniku przetworzenia mięsa lub dalszego przetworzenia takich produktów przetworzonych, co w konsekwencji powoduje utratę właściwości mięsa świeżego na powierzchni przekroju.
Pod względem statusu prawnego mięso komórkowe znajduje się na granicy między mięsem a produktem mięsnym.
Polska
Trwają badania w laboratorium LabFarm. Badacze zaplanowali hodowlę wgłębną komórek w bioreaktorach, których całkowita objętość wynosi 200 dm3. Następnie zostaną opracowane procedury, które umożliwią przeniesienie procesu na skalę przemysłową. Kolejnym etapem będzie budowa centrum badawczego nowoczesnych technologii w Pionkach i uruchomienie linii pilotażowej. Terminem realizacji tego etapu będzie rok 2025.
Piotr Włodawiec
Radca prawny
Anna Pakulska
inżynier technologii żywności