Ekoprojektowanie to włączenie aspektów środowiskowych do projektowania i rozwoju wyrobu. Ekoprojektowanie opakowań dotyczy całego cyklu życia opakowania, tj. wydobycia surowców, produkcji, dystrybucji, użytkowania, zbierania i recyklingu.
Z punktu widzenia europejskiej strategii dotyczącej tworzyw sztucznych, wyższych opłat związanych z wdrażaniem nowego kształtu ROP (rozszerzonej
odpowiedzialności producenta), nowego planu działania UE dot. gospodarki o obiegu zamkniętym na rzecz czystszej i bardziej konkurencyjnej Europy oraz rosnących celów recyklingu – w najbliższej przyszłości to właśnie przydatność opakowań do recyklingu oraz możliwość zamknięcia obiegu poprzez użycie materiału z recyklingu do produkcji nowych opakowań będzie stanowić konkurencyjność wyboru danego produktu przez konsumenta.
Dla tworzyw sztucznych Europa wyznaczyła cel – 100% opakowań ma być przydatnych do recyklingu materiałowego. Recykling ma stać się także opłacalny dla przedsiębiorstw. Rozwiązaniem tego ma być nadchodząca legislacja, unijna jak i krajowa, inwestycyjne na większe i nowoczesne zakłady recyklingu, a także i być może przede wszystkim, znormalizowany system selektywnej zbiórki i sortowania odpadów na terenie całej UE.
Rekopol od prawie 5 lat współpracuje z przedsiębiorcami, konsultując we współpracy z sortowniami odpadów i recyklerami przydatność opakowań do recyklingu. Zmiany opakowań widzimy już na półkach sklepowych, co jest dużą motywacją do dalszych poszukiwań najlepszych rozwiązań dla produktów. Branże: mięsna, rybna i nabiałowa są jednymi z najbardziej wymagających, jeśli chodzi o opakowalnictwo. Technologie pakowania, terminy przydatności, marketing, przechowalnictwo – różne aspekty narzucają pewne ograniczenia, które nie zawsze dają się ze sobą pogodzić. Często stosowanym opakowaniem w branży mięsnej jest tacka, która może być wykonana z takich materiałów jak PP, PS lub PET. I właśnie wokół tacek PET, jako materiału nadającego się do recyklingu koncentruje się marketing. O ile tacka PET faktycznie może być wytworzona z recyklingu (nawet w 100%), to aspekt związany z ich dalszym recyklingiem jest już kontrowersyjny.
Należy podkreślić, że obecnie wskaźnik recyklingu dla tacek PET wynosi 0%.
Owszem, recyklingowi poddawane są z powodzeniem butelki PET (w 3 kolorach – bezbarwne, zielone i niebieskie), przekraczając wskaźnik 50%, o tyle tacki w recyklingu tego strumienia nie są mile widziane.
Recykling butelek PET opiera się na czystym strumieniu wysortowanych, jednorodnych opakowań butelkowych. Wszystkie inne materiały PET są odrzucane. Szczególnie kluczowe znaczenie ma to w przypadku zakładów produkujących regranulaty najwyższej jakości, w tym do kontaktu z żywnością.
Tacki nie są niestety jednorodne materiałowo, inaczej się rozdrabniają, zawierają dodatki polietylenu, nieoderwane absorbery, etykiety z bardzo silnym klejem – stanowi to duże utrudnienia zarówno technologiczne, jak i jakościowe. Dodatkowo, bardzo często tacki PET zawierają bariery typu EVOH, co powoduje ich nieprzydatność do recyklingu. Z tych powodów recyklerzy największych zakładów w Polsce odrzucają tackę PET z recyklingu.
Mogą się oczywiście zdarzyć małe zakłady, eksporterzy, którzy próbują ten strumień zagospodarować. Jest to jednak działanie niszowe i z punktu widzenia całego systemu zarządzania odpadami opakowaniowymi w Polsce – marginalne.
Co nam pozostaje? Tacka PP, która do recyklingu świetnie się nadaje, pod warunkiem że nie jest czarna (i nie zawiera barwników opartych na węglu), bądź tacka PET z recyklingu, jednak bez deklaracji o 100% przydatności do recyklingu.
Zgodnie z wytycznymi normatywnymi, aby deklarować przydatność opakowania do recyklingu musi następować realne zawiązywanie się łańcucha wartości – czyli realnie odpady opakowaniowe muszą być posegregowane, posortowane na sortowni, trafić do recyklera i być przerobione na nowe produkty. W przypadku tacki PET nie można mówić, że takie zawiązanie łańcucha dostaw następuje. Deklaracje dostawców i producentów o 100% przydatności do recyklingu powinny zatem być za każdym razem potwierdzane i weryfikowane. W kontekście wysokich celów recyklingu, jakie są wpisane w zmienionej dyrektywie opakowaniowej i niebawem w polskim prawie – wprowadzanie na rynek opakowań, którymi nie możemy realizować celów recyklingu, powoduje powstawanie luki, co w przyszłości i w kontekście nowych przepisów rozszerzonej odpowiedzialności producenta od 2023 r. – może implikować ponoszeniem opłaty produktowej przez wprowadzających, kiedy cel materiałowy (np. dla tworzywa sztucznego) nie zostanie osiągnięty. Stąd istotne jest, aby opakowania wprowadzane na rynek mogły być w rzeczywistości poddawane recyklingowi i generowały potwierdzenie recyklingu odpadów opakowaniowych.
Zapraszamy do kontaktu w zakresie konsultacji swoich opakowań i ich przydatności do recyklingu, także w zakresie realizacji obowiązku recyklingu i odzysku opakowań wprowadzanych na rynek oraz rozszerzonej odpowiedzialności producenta.
Marta Krawczyk,
Pełnomocnik Zarządu ds. ZSZ, Rekopol Organizacja Odzysku Opakowań SA
m.krawczyk@rekopol.pl