Obowiązkiem pracodawcy jest ochrona życia i zdrowia pracowników. Powinien on dążyć do wyeliminowania lub zminimalizowania ryzyka występującego w procesie pracy. Aby uniknąć błędów i organizować pracę w sposób bezpieczny, warto poznać najczęstsze przyczyny wypadków.
Człowiek – najsłabsze ogniwo?
Za wypadki w zakładach przetwórstwa mięsa najczęściej odpowiada człowiek. Według danych Państwowej Inspekcji Pracy aż 42%[1] wypadków przy pracy było spowodowanych błędami ludzkimi. Nieprawidłowe zachowania pracowników mogą skończyć się ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu. Również brak środków ochrony indywidualnej lub ich nieużywanie grozi poważnymi urazami. Niewłaściwe operowanie kończynami w strefie zagrożenia czy wykonywanie czynności roboczych bez uprzedniego usunięcia zagrożenia – to kolejne przykłady zachowań pracowników, które mogą mieć tragiczne skutki. Pracownik musi być świadomy zagrożeń występujących na stanowisku pracy. Niewiedza w tym zakresie może kosztować go zdrowie lub życie.
Organizacja pracy to podstawa
Przyczyny organizacyjne są powodem 40%[1] wypadków przy pracy w zakładach przetwórstwa mięsa. Do głównych należą: brak instrukcji obsługi maszyn i urządzeń, nieprawidłowe procedury procesu technologicznego, brak nadzoru lub tolerowanie odstępstw od przepisów i zasad bhp, niedostateczne przeszkolenie pracowników, a także niewłaściwie przeprowadzona ocena ryzyka zawodowego.
Zatrudniający pracowników w masarni lub ubojni mają obowiązek udostępnić im, do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych, postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi, a także udzielania pierwszej pomocy.
Pracodawca jest zobowiązany do przeszkolenia pracownika z zakresu bhp przed dopuszczeniem go do pracy oraz do prowadzenia okresowych szkoleń. Niestety zdarza się, że lekceważy ten obowiązek. Nieprzeszkolony pracownik popełnia błędy, co w efekcie może doprowadzić do wypadku przy pracy.
Nie do przecenienia jest właściwa organizacja pracy, prowadzenie nadzoru oraz ciągłe egzekwowanie od pracowników właściwych, zgodnych z przepisami sposobów wykonywania powierzonych zadań. Warto pamiętać o tym, że im większa świadomość i odpowiedzialność pracodawców oraz pracowników, tym bezpieczniejsza praca w zakładach przetwórstwa mięsa.
Niewłaściwe urządzenia zabezpieczające lub ich brak
Przyczyny techniczne stanowią 18%[1] zbadanych przez PIP wypadków przy pracy. Dotyczą m.in. braku lub zastosowania niewłaściwych urządzeń zabezpieczających. Niesprawne czy niekompletne maszyny, pozbawione pokryw lub blokad, to śmiertelne zagrożenie dla pracowników.
Rolą każdego pracodawcy jest zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Także pracownicy powinni odpowiedzialnie podchodzić do swoich obowiązków, stosować się do przepisów i zasad bhp, zgłaszać zdarzenia potencjalnie wypadkowe, dbać o bezpieczeństwo własne i współpracowników. Wspólne działania podejmowane przez pracodawcę, służbę bhp i pracowników są kluczowe dla podniesienia standardów zarządzania bezpieczeństwem pracy.
Zadbaj o dobrostan pracowników
Wypadkom należy zapobiegać. Jest to zadanie każdego pracodawcy, również w sektorze przetwórstwa mięsnego. Szczególnie ważna jest bieżąca ocena warunków pracy. Na jej podstawie pracodawcy mogą decydować o podjęciu konkretnych działań minimalizujących ryzyko wypadkowe. W celu wsparcia przedsiębiorców z sektora przetwórstwa mięsnego, Państwowa Inspekcja Pracy od 2019 roku prowadzi kampanię prewencyjno-kontrolną „Dobry przepis na bezpieczeństwo”[2]. Jej zadaniem jest ograniczenie charakterystycznych dla branży mięsnej zagrożeń zawodowych. Ma temu służyć edukacja w zakresie przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności bezpieczeństwa i higieny pracy.
W ramach kampanii prowadzony jest program prewencyjny, w którym mogą uczestniczyć zainteresowani pracodawcy. Program ten umożliwia skorzystanie z bezpłatnej pomocy ekspertów PIP w dostosowaniu zakładu do obowiązującego prawa, a tym samym zapewnienie własnej firmie standardu funkcjonowania w zgodzie z obowiązującymi przepisami. Elementem programu prewencyjnego są także bezpłatne szkolenia. Ich uczestnicy dowiadują się, m.in. jak zidentyfikować zagrożenia przy wykorzystaniu publikacji PIP zawierającej listę kontrolną z komentarzem, która jest gotowym narzędziem do przeprowadzenia samokontroli warunków pracy w zakładzie.
Źródłem dobrych praktyk, mających na celu zapobieganie wypadkom przy pracy w branży mięsnej, jest strona kampanii „Dobry przepis na bezpieczeństwo” – www.bhpnatak.pl. Zachęcamy do jej odwiedzenia i skorzystania z bezpłatnych publikacji PIP. Jedną z nich jest „Masarnia i ubojnia. Lista kontrolna z komentarzem”, która zawiera pytania ułatwiające ocenę stanu bezpieczeństwa, identyfikację zagrożeń oraz eliminację nieprawidłowości. Uzupełnieniem listy są praktyczne wskazówki i komentarze oparte na przepisach prawa pracy. Warto też zapoznać się z publikacją „Bezpieczna praca w masarni i ubojni”, w której omówiono główne procesy technologiczne i używane maszyny w kontekście bezpieczeństwa pracy. Wskazano w niej również rolę prawidłowo dokonanej oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy.
Wszystkich zainteresowanych tematyką bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach przetwórstwa mięsa zachęcamy do odwiedzenia strony www.bhpnatak.pl.
Materiał przygotowany przez Państwową Inspekcję Pracy.
[1] Dane z kontroli Państwowej Inspekcji Pracy w latach 2013-2017 – związanych z badaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy w zakładach przetwórstwa mięsa.
[2] Kampania zaplanowana na lata 2019-2021.