Sektor karmy dla zwierząt – podobnie jak wszystkie inne branże wykorzystujące opakowania – będzie musiał się już wkrótce zmierzyć z nową unijną regulacją opakowaniową. Rozporządzenie PPWR, bo o nim jest mowa, wprowadza bardzo restrykcyjne wymogi dla wielu rodzajów opakowań. Jakie zmiany przynosi dla branży pet food?
Co to jest PPWR?
Rozporządzenie opakowaniowe lub PPWR – od angielskiej nazwy Packaging and Packaging Waste Regulation – to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2025/40 z 19.12.2024 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych. Zostało ono opublikowane w styczniu 2025 r. i od 12 sierpnia 2026 r. zaczną wchodzić w życie pierwsze jego wymogi. Głównymi jego celami jest większe ujednolicenie wymogów dla opakowań w całej UE oraz uczynienie ich bardziej „prośrodowiskowymi” – PPWR jest bowiem jednym z elementów Europejskiego Zielonego Ładu.
Jakich opakowań dotyczy nowe rozporządzenie?
Najprościej – i zgodnie z prawdą – można odpowiedzieć, że wszystkich, gdyż nowe rozporządzenie cechuje się podejściem bardzo kompleksowym. PPWR nie jest bowiem regulacją, która dotyczy np. wyłącznie opakowań jednostkowych (handlowych) produktów czy opakowań z tworzyw sztucznych (jak np. dyrektywa SUP). Poszczególne obowiązki i wymogi PPWR zostały przypisane do określonych rodzajów opakowań (jednostkowych, zbiorczych, transportowych – w tym wykorzystywanych do e-commerce). Jeśli chodzi o surowce, to w niektórych aspektach przewidywane jest zwolnienie od danego obowiązku. Nie ma natomiast żadnych ogólnych zwolnień dla produktów pet food jako takich. Należy również podkreślić, że mowa jest o rozporządzeniu dotyczącym zarówno „pustych” opakowań, jak i produktów w opakowaniach.
Kto to jest wytwórca i co należy do jego obowiązków?
„Wytwórca” jest kluczowym podmiotem dla rozumienia wymogów PPWR. Co do zasady wytwórcą w rozumieniu PPWR będzie podmiot, który wytwarza opakowanie (produkt w opakowaniu) lub podmiot, który zleca wytworzenie opakowania pod swoją marką. Zatem w wielu przypadkach to producent karmy dla zwierząt czy podmiot zlecający produkcję kontraktową staną się „wytwórcami” w rozumieniu PPWR.
Zakwalifikowanie danego podmiotu jako wytwórca pociąga za sobą liczne obowiązki. Do najważniejszych z nich należy m.in.:
– zapewnienie zgodności opakowań w zakresie szczegółowych „wymogów zrównoważoności” PPWR;
– przeprowadzenie lub zlecenie procedury oceny zgodności opakowania z wymogami rozporządzenia (przed wprowadzeniem opakowania lub produktu w opakowaniu do obrotu);
– sporządzenie dokumentacji technicznej opakowania;
– sporządzenie deklaracji zgodności opakowania;
– informowanie (niezwłocznie) organu nadzoru rynku państwa członkowskiego, w którym opakowanie zostało udostępnione, o podejrzewanej niezgodności oraz o wszelkich podjętych działaniach naprawczych.
Obowiązki innych podmiotów (np. dystrybutora) pozostają w związku z obowiązkami wytwórcy. Oczywiście zakres i charakter obowiązków podmiotu będzie zależał w danej sytuacji od samego opakowania, sposobu jego wykorzystania oraz relacji biznesowej – dlatego rekomendowane jest każdorazowe wykonanie analizy prawnej w tym zakresie.
Nowością dla opakowań jako takich jest wymóg wystawienia deklaracji zgodności, która będzie podstawowym dokumentem potwierdzającym, że dane opakowanie jest zgodne z PPWR. Z uwagi na brak szczególnych przepisów przejściowych wymóg wystawiania deklaracji zgodności będzie stosowany już od 12 sierpnia 2026 r.
Jakie opakowanie będzie zgodne z PPWR?
Rozporządzenie opakowaniowe reguluje to jakie mają być opakowania stosowane w UE, tj. z czego mają być wykonane, jakie mają mieć właściwości oraz jak mają być oznaczane. W odniesieniu do karmy dla zwierząt do podstawowych wymogów zalicza się:
– Obowiązek zapewnienia recyklingowalności opakowań
Rozporządzenie opakowaniowe wymaga, aby co do zasady wszystkie opakowania były zdatne do recyklingu (art. 6 ust. 1). Od tego obowiązku przewidziano nieliczne wyjątki dla m.in. opakowań handlowych wykonanych z lekkiego drewna, korka, tekstyliów, gumy, ceramiki, porcelany lub wosku.
Przydatność danego opakowania do recyklingu należy oceniać w świetle określonych kryteriów recyklingowalności (ustanowionych w PPWR oraz przyszłych aktach do niego wykonawczych).
Każde opakowanie będzie musiało być zakwalifikowane w klasach wydajności recyklingu A, B lub C opisanych rozporządzeniu. Kryteria projektowania z myślą o recyklingu i klasy wydajności recyklingu zostaną opracowane na podstawie materiału głównego oraz mają uwzględniać m.in. możliwość rozdzielenia odpadów opakowaniowych na różne strumienie materiałów w celu recyklingu oraz możliwość ich sortowania i recyklingu czy dostępne technologie recyklingu czy identyfikować substancje potencjalnie niebezpieczne.
– Minimalna zawartość materiałów z recyklingu w opakowaniach z tworzyw sztucznych
Rozporządzenie PPWR wprowadza minimalne poziomy recyklatów co do zasady dla wszystkich opakowań z tworzyw sztucznych. Do wyjątków od tego obowiązku należą (art. 7 ust. 4 i 5) m.in. kompostowalne opakowania z tworzyw sztucznych czy części z tworzywa sztucznego stanowiące mniej niż 5 % całkowitej masy całej jednostki opakowania.
Należy podkreślić, że obowiązek zapewnienia minimalnej zawartości recyklatów dotyczy każdej części opakowania wykonanego z tworzywa sztucznego, a materiały te mają pochodzić z recyklingu odzyskanych z odpadów pokonsumenckich z tworzyw sztucznych, w podziale na rodzaje i formaty opakowań określone w rozporządzeniu.
Minimalne poziomy mają wynosić (co do zasady od 2030 r.):
– 30 % w przypadku m.in. opakowań karmy dla zwierząt wykonanych z politereftalanu etylenu jako głównego składnika,
– 10 % w przypadku ww. opakowań wykonanych z materiałów z tworzyw sztucznych innych niż politereftalan etylenu
– 35 % w przypadku opakowań z tworzyw sztucznych innych niż te, o których mowa powyżej.
– Od 1 stycznia 2040 r. poziomy te mają zostać podwyższone.
Obowiązek minimalizacji opakowań ( art. 10 )
Rozporządzenie PPWR wprowadza obowiązek, aby wprowadzane do obrotu (od 2030 r.) opakowanie „było zaprojektowane w taki sposób, aby jego masa i objętość były ograniczone do minimum niezbędnego do zapewnienia jego funkcjonalności, z uwzględnieniem jego kształtu oraz materiału, z którego jest ono wykonane” (art. 10 ust. 1).
Jednocześnie zakazane mają być opakowania, które nie spełniają kryteriów wydajności określone w załączniku IV oraz opakowania o właściwościach, które mają jedynie na celu zwiększenie postrzeganej objętości produktu, w tym zawierające podwójne ścianki, fałszywe dna i zbędne warstwy.
Obowiązkowe oznaczenie składu materiałowego opakowania oraz segregacji odpadów z opakowań (art. 12 ust. 1)
Zgodnie z art. 12 ust. 1 rozporządzenia opakowaniowego „[…] na opakowaniach wprowadzanych do obrotu umieszcza się zharmonizowaną etykietę zawierającą informacje o ich składzie materiałowym, aby ułatwić konsumentom sortowanie. Etykieta ta musi zawierać piktogramy i być łatwo zrozumiała, w tym dla osób z niepełnosprawnościami […].”
Rozporządzenie wprowadza zatem obowiązek stosowania na opakowaniach oznaczenia składu materiałowego oraz oznaczenia segregacji odpadów opakowaniowych. Jednak nie określa jego wzoru – ten ma być przyjęty w drodze dodatkowego rozporządzenia wykonawczego.
Inne wymogi
Ponadto, rozporządzenie PPWR przewiduje nowe (bardziej restrykcje) wymogi m.in. dla:
– stosowania i znakowania opakowań wielokrotnego użytku,
– oceny dopuszczalności stosowania dobrowolnych oznaczeń opakowaniowych (zakaz wprowadzania w błąd oraz szczególne wymogi dla green claimów),
– opakowań kompostowanych,
– stosowania pustej przestrzeni wewnątrz opakowań.
Kiedy trzeba będzie wdrożyć poszczególne obowiązki?
Co do zasady obowiązki PPWR mają być stosowane od 12 sierpnia 2026 r. Natomiast dla większości jego wymogów przewidziano odmienne terminy przejściowe aż na kilkanaście lat do przodu. Dlatego termin dla każdego obowiązku trzeba osobno ustalać. Co więcej, w wielu przypadkach ten jest uzależniony od przyjęcia przez Komisję Europejską dodatkowych aktów prawnych. Konieczne będzie również dostosowanie polskich przepisów do tej regulacji.
