Najkorzystniejsze warunki finansowe mają biogazownie rolnicze o mocy do 0,5 MW pracujące na substracie pochodzenia rolnego, w tym z przetwórstwa rolno-spożywczego. Cena referencyjna na sprzedaż energii wyprodukowanej przez te biogazownie, wynosi 1025 zł za 1 MWh. Roczny przychód ze sprzedaży energii z biogazowni o mocy 0,5 MW wyniesie ok. 4 mln zł. Jeżeli średnioroczna inflacja ukształtuje się na poziomie w 4-5 % to w następnym roku cena sprzedaży energii wzroście o 4-5 % i tak przez 15 lat cena będzie waloryzowana o wskaźnik inflacji.
Oczywiście od przychodów ze sprzedaży energii trzeba odjąć koszt substratu i obsługi biogazowni, ale i tak jest to biznes bardzo opłacalny i co również ważne przewidywalny. Ponadto biogazownia oprócz energii i ciepła, które modułami można zamienić na chłód lub parę technologiczną, dostarczy wartościowy nawóz w postaci pofermentu. I tu otwierają się szerokie możliwości współpracy zakładów przetwórczych z rolnikami.
Polska ma zbliżony do Niemiec potencjał w zakresie pozyskania substratów dla biogazowni. Wprawdzie Niemcy mają ponad 2-krotnie większą liczbę ludności – 83,8 mln wobec 37,7 mln w Polsce, większy potencjał przemysłu przetwórczego i więcej odpadów, ale Polska – z uwagi na niższy poziom urbanizacji i mniejsze zalesienie – ma więcej użytków rolnych.
– Powierzchnia Polski 312,6 tys. km², Niemiec 357,4 tys. km²
– Powierzchnia użytków rolnych: Polska – 18, 4 mln ha (58% powierzchni kraju),
– Niemcy – 16,6 mln ha (46% powierzchni kraju)
– Liczba biogazowni: Niemcy – ponad 10 tys., Polska – 370
– Liczba biometanowni: Niemcy – 250, Polska – 0
W najbliższych latach należy oczekiwać w Polsce ograniczenia produkcji energii w oparciu o węgiel i dynamicznego wzrostu jej produkcji z OZE. Obok źródeł pogodozależnych, jak PV i turbiny wiatrowe niezbędne będą w systemie energetycznym stabilne źródła mocy, czyli biogazownie.
Potencjał rynku biogazowego i biometanowego w Polsce jest na tyle duży, że zachodni inwestorzy nie mogli tego nie dostrzec. Rozpoczęli starania o dostęp do substratu. Kto będzie miał substrat ten będzie miał pieniądze. Marketingowcy dużych grup kapitałowych krążą po Polsce i podpisują umowy na dostawę substratów. Do złudzenia przypomina to sytuację z ubiegłych lat z rynku PV, kiedy to zachodnie firmy poblokowały najkorzystniejsze lokalizacje pod wieloskalowe projekty PV. Nie mam nic przeciwko zagranicznym inwestycjom. Przeciwnie, niech będzie ich jak najwięcej, ale nie powinniśmy rezygnować na rzecz inwestorów zewnętrznych z tak dochodowego biznesu. Ponadto, inwestycje w biogaz i biometan to ważny czynnik stabilizacji sytuacji finansowej w rolnictwie. Stałe ceny sprzedaży energii w formie praw nabytych na 15 lat – z coroczną waloryzacją o wskaźnik inflacji – czynią biznes biogazowy stabilnym i przewidywalnym. Rolnik nie wie po ile za rok czy dwa sprzeda kilogram żywca, litr mleka czy tonę pszenicy, ale ma pewność jaką cenę uzyska za 1 MWh energii, czy m³ biometanu. To samo dotyczy sprzedaży produktów przetwórstwa, które również cechuje duża dynamika cen, a ceny energii z biogazowni są znane.
Wsparcie finansowe – wciąż niewystarczające
Szacuje się, że pierwsza elektrownia atomowa będzie kosztowała ok. 200 mld zł. Udział budżetu państwa wyniesie ok. 30%. Morskie farmy wiatrowe budowane z udziałem państwowych spółek będą kosztować ok. 130 mld zł. Do kopalń węgla dopłacamy rocznie 7 mld zł itd. Ale na większe wsparcie dla segmentu biogazu i biometanu środków brak. W ramach KPO nie przewidziano żadnych dotacji dla biogazowni. Jest tam zaplanowany tylko komponent wodorowy o wartości 800 mln euro oraz wsparcie Morskich Farm Wiatrowych z budżetem 3.225 mln euro. W naborze wniosków w ramach Nowej Perspektywy Finansowej 2021-2027 Działaniu 02.02. Programu FEnIKS, na biogazownie i biometanownie przeznaczono wstępnie tylko 300 mln zł. Budżet ma być zwiększony, ale nie oczekujmy zbyt wiele. Ponadto ogłoszenie naboru przesuwa się w czasie. Choć kończy się czwarty rok obecnej Perspektywy Finansowej 2021-2027 – dotychczas nie uruchomiono naboru. Warto więc jak najszybciej skorzystać z programów uruchamianych ze środków krajowych. Z programu „Energia dla wsi” (dedykowanego dla rolników w tym spółek rolnych) oraz program ”Kogeneracja dla energetyki i przemysłu” skierowanego do przedsiębiorców.
Wprawdzie są to programy ze skromnymi budżetami – zważywszy na ogromne potrzeby w tym zakresie, ale brak dla nich alternatywy.
18 mln zł za 0,5 MW
Realizacja założeń pakietu klimatycznego „Fit for 55”, w tym redukcja emisji gazów cieplarnianych o 55% do roku 2030 i osiągnięcie neutralności klimatycznej do roku 2050, wymaga wielomiliardowych inwestycji. Wydatki Polski w tym zakresie (wg autorów raportu „Zielone inwestycje w Polsce”) obliczone są na 1 do 2% PKB rocznie. Warto przypomnieć, że Polskie PKB to obecnie ok. 3 bln zł, tak więc nasze wydatki na transformację klimatyczną powinny sięgać od 30 do 60 mld zł rocznie. Oczywiście transformację klimatyczną będą finansować banki i rynek kapitałowy, zwłaszcza jeżeli chodzi o wieloskalowe projekty PV, magazyny energii czy elektrownie wiatrowe, w tym morskie. Jednak na rynku biogazowym, jeżeli mają to być również polskie inwestycje – bez wsparcia dotacyjnego, bez takich programów jak „Energia dla wsi” i to w większej skali, sukcesów nie osiągniemy.
W Polsce udział inwestycji w PKB spadł w ubr. do 16,8% (niżej w rankingu UE są tylko Bułgaria i Grecja), a i tak prym wiodą u nas inwestycje zagraniczne. A przecież ważne, żeby w Polsce było coś polskiego, bo kapitał jednak ma narodowość. Tymczasem biogazownie i biometanownie to inwestycje kapitałochłonne. Biogazownia o mocy 0,5 MW kosztuje 16-18 mln zł, a biometanownia o mocy 3 MW (z instalacją do czyszczenia biogazu) ok. 90 mln zł. Na takie pieniądze stać zapewne inwestorów zagranicznych i największych graczy na polskim rynku, choćby ORLEN, ale na pewno nie rolników, ani też większości przedsiębiorców. Dlatego tak ważne jest wsparcie dotacyjne.
Józef Kowalczyk
Prezes Fundacji Euro-Most
EURO MOST
ul. Wiertnicza 138
02-952 Warszawa
Tel. 22 827 27 30
e-mail biuro@euro-most.eu
www.euro-most.eu
Józef Kowalczyk – prezes
Tel. 501 712 020
e-mail biuro@euro-most.eu