Polscy przedsiębiorcy mogą korzystać z dotacji z Funduszy Europejskich już od 2004 roku, bo właśnie wtedy udostępnione były pierwsze środki strukturalne, które zostały wdrożone jako Narodowy Plan Rozwoju. W latach 2004-2006, bo na ten okres przypadła pierwsza perspektywa finansowania, łączna suma środków przyznanych Polsce przez Unię Europejską na realizację tego programu wynosiła 12,6 mld euro.
Ciekawostką jest, że w obecnej perspektywie na lata 2021-2027 Polska otrzyma największe środki od początku członkostwa w Unii Europejskiej. Łączna wartość budżetu funduszy unijnych wynosi 76 mld euro. Czyli jednym zdaniem, Polska jest największym beneficjentem polityki spójności spośród wszystkich państw Unii Europejskiej. A co za tym idzie? Przedsiębiorcy, w tym z branży mięsnej, mają aktualnie naprawdę szeroki wachlarz możliwości przystąpienia do dotacji m.in. na badania, innowacje, przedsiębiorczość, energetykę czy też cyfryzację. Jak nieoficjalnie się mówi, prawdopodobnie będzie to już ostatnia perspektywa w której przedsiębiorcy na taką skalę mogą otrzymać środki z Funduszy Europejskich, co warto mieć na uwadze.
Pisząc o dotacjach, warto od razu nadmienić, że w dzisiejszej rzeczywistości gospodarczej, przedsiębiorstwa często korzystają z różnych form wsparcia finansowego. Finansowanie jest ogólnym terminem, który odnosi się do każdego rodzaju wsparcia finansowego udzielonego m.in. przedsiębiorcom, a dotacje stanowią jedną z najczęstszych form tego wsparcia, dlatego też na nich będzie skupiać się ten artykuł. Natomiast gdy mowa jest o formach finansowania to oczywiście obok dotacji możemy wymienić również inne formy takie jak: kredyt, leasing, anioły biznesu czy też fundusze venture capital.
Dotacje – definicja formalnoprawna
Termin dotacja posiada swoją definicję w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych. Zgodnie z art. 127 „Dotacje są to podlegające szczególnym zasadom rozliczania środki z budżetu państwa, budżetu jednostek samorządu terytorialnego oraz z państwowych funduszy celowych przeznaczone na podstawie niniejszej ustawy, odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych, na finansowanie lub dofinansowanie realizacji zadań publicznych”.
Dotacje te mogą przybierać następujące formy:
– dotacji celowej (przyznawanej na konkretny cel),
– dotacji przedmiotowej (przyznawanej na dopłaty do określonych rodzajów wyrobów lub usług),
– dotacji podmiotowej (przyznawanej konkretnym podmiotom na ogólny cel, np. na prowadzenie działalności statutowej).
O ile definicja formalnoprawna jest zrozumiała przez swą ogólnikowość, o tyle najwięcej wątpliwości pojawia się w obszarze ewidencji księgowych. Z racji realizowanych usług w obszarze wsparcia księgowego często spotykamy się z pytaniami dotyczącymi tego, w którym momencie powstaje przychód, czy jest to moment podpisania umowy, czy też faktycznego wpływu środków pieniężnych na rachunek. Ponadto, wątpliwości również obejmują prawidłowość ujęcia dotacji w księgach rachunkowych oraz rozliczenie dotacji.
Dotacje – zasady ewidencji księgowej
Przede wszystkim, zgodnie z ustawą o rachunkowości, środki pieniężne, które otrzymują przedsiębiorstwa w ramach dotacji, są środkami zaliczanymi do przychodów. W księgach rachunkowych taki przychód zalicza się dokładnie do pozostałych przychodów operacyjnych. Natomiast przepis, który o tym mówi, a jest nim art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. h), uwzględnia dwa wyjątki od tej zasady. Pierwszym wyjątkiem w przepisie jest otrzymanie środków pieniężnych w formie dopłat (subwencji) do cen sprzedaży. W takiej sytuacji środki ujmowane są jako przychód ze sprzedaży towarów lub produktów. Drugim wyjątkiem jest otrzymanie środków pieniężnych na nabycie lub wytworzenie środków trwałych, środków trwałych w budowie albo wartości niematerialnych i prawnych. Na dzień wpływu dotacji, przychody te ujmuje się w rozliczeniach międzyokresowych przychodów, a dopiero później odnoszą się do pozostałych przychodów operacyjnych. W dalszej części artykuł będzie skupiać się na wpływie dotacji na pokrycie kosztów bieżącej działalności operacyjnej, a dwa wyjątki, które zostały opisane, czyli wpływ dotacji na nabycie lub wytworzenie aktywów trwałych oraz dotacji do cen sprzedaży, zostaną uwzględnione w kolejnych edycjach miesięcznika.
Środki pieniężne w formie dotacji, które otrzymuje przedsiębiorstwo na pokrycie kosztów bieżącej działalności operacyjnej są tak naprawdę środkami do wykorzystania na np. pokrycie kosztów remontów środka trwałego czy też szkoleń pracowników. W tej sytuacji w księgach rachunkowych rejestrujemy dotacje do pozostałych przychodów operacyjnych z chwilą ich otrzymania, a można to uczynić na podstawie wyciągu bankowego. Sama ewidencja będzie wyglądać następująco:
– Wn konto 13-0 „Rachunek bieżący” lub 13-5/5 „Rachunek bankowy środków pieniężnych z dotacji”,
– Ma konto 76-0 „Pozostałe przychody operacyjne”.
Warto mieć na uwadze, że często pojawiają się sytuacje w których przedsiębiorstwo otrzymuje dotacje w formie refundacji, która wpływa dopiero w następnym roku.
Skutek dla przedsiębiorstwa jest taki, że kwota dotacji zwiększa przychody i wynik roku następnego. Co w takim razie zrobić z poniesionymi nakładami danego roku obrotowego? Bo jednak obciążają koszty działalności operacyjnej i wynik finansowy. W takim przypadku warto jednak zachować dwie zasady z ustawy o rachunkowości: zasadę memoriału oraz współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów (art. 6 ust. 1 i 2) oraz zasadę ostrożności, która nakazuje w wyniku finansowym uwzględniać wyłącznie niewątpliwe pozostałe przychody operacyjne i wszystkie poniesione koszty operacyjne (art. 7). Mogą pojawiać się również sytuacje w których dotacja wpływa na rachunek bankowych przed poniesieniem kosztów przez przedsiębiorstwo. W praktyce otrzymane środku są po prostu przeznaczone do wykorzystania w późniejszych latach i wtedy zaleca się uwzględniać wpływ środków poprzez następujący zapis:
– Wn konto 13-0 „Rachunek bieżący”,
– Ma konto 84 „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”.
Gdy zostaną już poniesione koszty przez przedsiębiorstwo w ramach dotacji i nastąpi moment wykorzystania dotacji wtedy trzeba jej część przeksięgować w następujący sposób:
– Wn konto 84 „Rozliczenie międzyokresowe przychodów”,
– Ma konto 76-0 „Pozostałe przychody operacyjne”
Reasumując, dotacje są kluczowym narzędziem wsparcia dla polskich przedsiębiorców, w tym z branży mięsnej. Od momentu pierwszych funduszy strukturalnych w 2004 roku, Polska stała się jednym z największych beneficjentów funduszy unijnych. Jednakże, wraz z takim wsparciem pojawiają się również pytania dotyczące zasad ewidencji księgowej dotacji. Zgodnie z ustawą o finansach publicznych, dotacje mogą przybierać różne formy, takie jak dotacje celowe, podmiotowe czy przedmiotowe. Jednakże, interpretacja i prawidłowe księgowanie dotacji często stanowi wyzwanie dla przedsiębiorstw. Wartością dodaną jest zrozumienie, że dotacje, choć stanowią przychód, mogą być również powiązane z wydatkami przyszłych okresów. Warto pamiętać, że wypłacane dotacje bez względu na formę, powinny być uwzględniane w księgach rachunkowych na zasadach ogólnych. Każdy przedsiębiorca pomocy finansowej w postaci dotacji unijnej jest zobligowany do prowadzenia odrębnego systemu księgowego. W obszarze księgowym oznacza to konieczność wyodrębnienia kont syntetycznych, analitycznych i pozabilansowych, jak i również dodatkowych rejestrów dokumentów księgowych, które pozwolą na pełną transparentność operacji związanych z danym projektem. Właściwe ewidencjonowanie dotacji w księgach rachunkowych wymaga staranności i zrozumienia przepisów. Wsparcie finansowe może być kluczowe dla rozwoju przedsiębiorstwa, dlatego warto upewnić się, że księgi rachunkowe są prowadzone zgodnie z obowiązującymi zasadami, aby uniknąć problemów z audytem i kontrolami podatkowymi.
Sandra Student
CFO MANAGEMENT
KLB SP. Z O.O.