Od kilku lat na poziomie unijnym oraz polskim trwają prace legislacyjne dotyczące wielu nowych wymogów obowiązków dotyczących opakowań, w tym ich znakowania. Część z nich jest już w pracach legislacyjnych w Polsce od dłuższego czasu. Dodatkowo w listopadzie ubiegłego roku pojawił się nowy projekt rozporządzenia autorstwa Komisji Europejskiej, który dotyczy wszystkich opakowań – w tym tych stosowanych przez branżę mięsną. Poniższy tekst omawia podstawowe wymogi dotyczące znakowania, które mogą dotyczyć produktów z branży mięsnej.
Jakie regulacje się zmieniają?
Od kilku lat powstaje wiele regulacji dotyczących opakowań, które możemy określać mianem rewolucji antyplastikowej w regulacji opakowań. Jest ona wymierzona w odpady z opakowań, głównie tych z tworzyw sztucznych – stąd nazwa „antyplastikowa”. Zmiany prawa w ramach tej rewolucji z reguły do tej pory przyjmowały postać dyrektyw unijnych. Z kolei dyrektywy muszą zostać wdrożone do prawa polskiego, aby ich wymogi wiązały przedsiębiorców. Z polskich projektów warto wskazać na projekt ustawy wdrażającej tzw. dyrektywę plastikową oraz na dwa projekty nowelizujące ustawę o gospodarce opakowaniami – tzw. ustawę o Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP) oraz tzw. ustawę o systemie kaucyjnym. Jak dotąd jedynie pierwszy z tych projektów trafił pod obrady Sejmu. Natomiast żaden z nich nie został ostatecznie przyjęty.
Okazuje się, że stosowanie dyrektyw w celu ujednolicenia w całej Unii Europejskiej wymogów dotyczących opakowań nie sprawdziło się. Bowiem państwa członkowskie UE zaczęły wprowadzać znacznie różniące się od siebie wymogi, co zaczęło utrudniać swobodny przepływ towarów. Sytuacja ta zaczęła być dotkliwa również dla wielu przedsiębiorców również z branży spożywczej. Przykładowo z uwagi na powstające w wielu państwach obowiązki w zakresie stosowania oznaczeń segregacji odpadów, problemy pojawiły się w tworzeniu wielojęzycznych etykiet na kilka rynków. Szczególnie dotyczy to małych produktów, na których powierzchnia do nadruku jest niewielka. Ponadto, wiele krajów – m.in. Polska – mają znaczące (tj. kilkuletnie) opóźnienie we wdrażaniu wymogów dyrektyw. Dlatego też Komisja Europejska postanowiła stworzyć rozporządzenie, które będzie regulować podstawowe wymogi dotyczące wszystkich opakowań w całej UE.
W listopadzie 2022 r. opublikowano projekt rozporządzenia dotyczącego opakowań i odpadów opakowaniowych. Ma ono kompleksowo regulować wymogi dotyczące opakowań, w tym wybranych aspektów ich znakowania. Nowe rozporządzenie ma obejmować wszystkie opakowania (niezależnie zależnie od użytego materiału), a także wszystkie odpady opakowaniowe (niezależnie od tego, czy te odpady powstają np. w przemyśle, handlu detalicznym, usługach czy gospodarstwach domowych).
Sama definicja opakowań jako wyrobów wykonanych z jakichkolwiek materiałów i przeznaczonych do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania i prezentacji wszelkich towarów, od surowców do produktów przetworzonych, od producenta do użytkownika lub konsumenta ma pozostać bez większych zmian w stosunku do definicji z obecnych przepisów. Natomiast znacznie rozbudowana będzie kategoryzacja poszczególnych typów opakowań w celu dostosowania wymogów do poszczególnych ich rodzajów.
Projekt rozporządzenia zakłada dosyć krótki termin rozpoczęcia jego stosowania. Bowiem jego obowiązki i wymogi co do zasady mają mieć zastosowanie po upływie 1 roku od jego przyjęcia. Należy jednak pamiętać, że dla wielu szczegółowych obowiązków przewidziano dłuższe okresy przejściowe.
Oznaczenia materiałów opakowaniowych
W całej Unii Europejskiej mają być obowiązkowo stosowane oznaczenia materiałów opakowaniowych na opakowaniach (art. 11 ust. 1 akapit 1 projektu unijnego rozporządzenia).
Jednak samo rozporządzenie nie określa żadnego wzoru takiego oznaczenia. Stanowi jedynie, że wymóg jego stosowania dotyczy wszystkich opakowań (w tym opakowań e-commerce). Wyjątkiem mają być opakowania transportowe. Ponadto, jeżeli nie będzie to możliwe lub nie będzie to uzasadnione ze względu na rodzaj i wielkość opakowania, oznaczenie będzie mogło zostać zamieszczone na opakowaniu zbiorczym.
Wymóg ten ma wejść w życie po upływie 42 miesięcy od wejścia w życie nowego rozporządzenia. Komisja Europejska zastrzega przy tym, że zostanie w przyszłości opracowana dodatkowa regulacja w tym zakresie.
Do tego czasu będzie można stosować tego rodzaju oznaczenia na zasadzie dobrowolności zgodnie z obecnymi polskimi regulacjami, tj. rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 3 września 2014 r. w sprawie wzorów oznakowania opakowań.
Oznaczenia przydatności do recyklingu
Nowe unijne rozporządzenie zakłada, że wszystkie opakowania w całej UE będą musiały być przydatne do recyklingu. Samo pojęcie przydatności do recyklingu ma być weryfikowane poprzez przyjmowanie wielu szczegółowych kryteriów, m.in. ich projektowanie z przeznaczeniem do recyklingu, możliwość sortowania odpadów z nich na określone strumienie odpadów czy możliwość poddawania recyklingowi na dużą skalę. Poszczególne kryteria będą miały różny termin wejścia w życie. Ponadto, Komisja Europejska ma wydać regulacje precyzujące ten obowiązek.
Dlatego też samo wskazywanie, że opakowanie jest przydatne do recyklingu, podczas gdy wszystkie opakowania na rynku będą miały taką cechę będzie mogło zostać uznane za wprowadzanie konsumenta w błąd.
Oznaczenia wykonania opakowań z surowców z recyklingu
Kolejnym wymogiem z nowego unijnego rozporządzenia ma być nowe, bardziej restrykcyjne ukształtowanie minimalnych poziomów zawartości surowców z recyklingu w opakowaniach z tworzyw sztucznych. W projekcie rozporządzenia założono m.in., że od 2030 r. elementy plastikowe opakowań powinny zawierać następujące minimalne poziomy recyklatów:
30% w przypadku opakowań do kontaktu z produktami wrażliwymi wykonanych z politereftalanu etylenu jako głównego składnika;
10% w przypadku opakowań do kontaktu z produktami wrażliwymi wykonanych z materiałów z tworzyw sztucznych innych niż politereftalan etylenu, z wyjątkiem butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje;
– 30% w przypadku butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje;
– 35% w przypadku pozostałych opakowań.
W kolejnych latach te limity mają być nawet podwyższone.
Gdy te wymogi zaczną być stosowane w całej UE, szczególną cechą produktu będzie zawieranie wyższego poziomu recyklatów niż będą wymagać tego przepisy. Dlatego w dalszym ciągu będzie można stosować (dobrowolne) oznaczenia typu „opakowanie zawiera 20% surowców z recyklingu”, ale trzeba tym bardziej uzasadniona będzie analiza ich dopuszczalności pod kątem wprowadzania w błąd.
Oznaczenia wskazujące na sposób selektywnego zbierania odpadów z opakowań
Poza wprowadzeniem ogólnego wymogu, żeby oznaczenia stosowane na opakowaniach były czytelne i nie wprowadzały w błąd (art. 11 ust. 7 projektu unijnego rozporządzenia) Komisja Europejska chce wprowadzić wymóg stosowania oznaczeń wskazujących na sposób selektywnego zbierania odpadów z opakowań art. 11 ust. 2).
Wymóg ten ma dotyczyć wszystkich opakowań a ma być stosowany od 1.01.2028 r. Ponadto, należy się spodziewać, że Komisja Europejska doprecyzuje co ma zawierać takie oznaczenie. Obecnie nie zostało to określone w projekcie.
Na marginesie należy zauważyć, że wspomniany na początku projekt polskiej ustawy o Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta przewiduje szczegółowe wymogi dla takiego oznaczenia. Otóż wymaga ono, żeby:
– Przedsiębiorca wprowadzający produkty w opakowaniach stosował na opakowaniach oznakowania wskazujące na sposób selektywnego zbierania odpadów powstałych z tych opakowań według frakcji odpadów, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2021 r. poz. 888);
– Oznakowanie to było dostosowane tak, aby mogły korzystać z niego osoby niedowidzące i niewidome.
– Obecnie jednak od ponad roku prace nad tą ustawą nie były kontynuowane (po konsultacjach społecznych nie trafiła ona pod dalsze obrady rządu a potem do sejmu). Dlatego też nie wiadomo czy w obliczu nowego unijnego rozporządzenia prace nad nią będą dalej kontynuowane czy powstanie nowa ustawa.
Niezależnie od dalszych prac nad polską ustawą nowe oznaczenie segregacji odpadów i tak stanie się obowiązkowe. Pozostaje jedynie pytanie – jakie będą warunki jego stosowania.
Publikacja jest chroniona prawem autorskim.
Przedruk tylko za pisemną zgodą wydawcy serwisu.